تحولات مدلینگ در کشورهای عربی

مقدمه

وقتی صحبت از مدلینگ و صنعت مد به میان می‌آید، اغلب ذهن‌ها به سرعت به سوی پایتخت‌های مد جهان مانند پاریس، میلان، نیویورک یا لندن می‌رود. اما در دو دهه اخیر، بخش دیگری از جهان با شتابی چشمگیر در حال شکل‌دهی به روایت خاص خود از مدلینگ است: کشورهای عربی. این کشورها که در گذشته بیشتر با سنت‌های ریشه‌دار فرهنگی و مذهبی شناخته می‌شدند، امروز در تقاطع مدرنیته و سنت ایستاده‌اند و مدلینگ را به یکی از عرصه‌های مهم اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود تبدیل کرده‌اند.

تحولات مدلینگ در کشورهای عربی نه تنها روایتگر تغییر ذائقه‌های زیبایی و سبک زندگی است، بلکه نشان‌ دهنده دگرگونی‌های عمیق اجتماعی و فرهنگی نیز هست. در جایی که سال‌ها پیش نمایش عمومی مد یا حضور زنان بر صحنه‌های فشن شو تابو محسوب می‌شد، امروز برندهای جهانی شعبه‌های اصلی خود را تأسیس کرده‌اند، هفته‌های مد با حضور طراحان بین‌المللی برگزار می‌شود و مدل‌های عربی به چهره‌های شناخته‌ شده در کمپین‌های تبلیغاتی جهانی تبدیل شده‌اند.

این مسیر اما ساده و هموار نبوده است. تحولات مدلینگ در کشورهای عربی در بستری شکل گرفته که همواره آمیخته به کشمکش میان ارزش‌های سنتی، دیدگاه‌های مذهبی، خواسته‌های جوانان و فشارهای جهانی‌ سازی بوده است. به همین دلیل، بررسی این تحولات نه تنها به شناخت صنعت مد کمک می‌کند، بلکه نگاهی ژرف‌تر به تغییرات اجتماعی و فرهنگی در جهان عرب ارائه می‌دهد. در این مقاله سیر تحول مدلینگ در کشورهای عربی را بررسی خواهیم کرد. پس برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با ما همراه شوید.

تاریخچه و نقطه شروع مدلینگ در جهان عرب

مدلینگ در جهان عرب: از حاشیه تا مرکز توجه

اگرچه مدلینگ در کشورهای غربی از اوایل قرن بیستم به‌ عنوان یک صنعت شکل گرفت، اما در جهان عرب این روند بسیار دیرتر آغاز شد. در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی، کشورهایی مانند لبنان و مصر اولین گام‌ها را در معرفی مدلینگ برداشتند. این دو کشور، به‌ ویژه لبنان با فضای فرهنگی بازتر و حضور پررنگ در موسیقی و سینما، به بستری برای ظهور نخستین مدل‌های عربی تبدیل شدند. در همین دوره، خوانندگان و بازیگران زن لبنانی همچون فیروز و صباح با پوشش‌ها و سبک‌های متفاوت، ناخواسته در جایگاه مدل قرار می‌گرفتند و الهام‌ بخش طراحان مد منطقه می‌شدند.

در مصر، صنعت سینما که به «هالیوود خاورمیانه» شهرت داشت، نقش مهمی در معرفی مد و استایل بازی کرد. بسیاری از بازیگران زن مصری با لباس‌ها و آرایش‌های خاص خود، اولین جرقه‌های مدلینگ عربی را به تصویر کشیدند. البته این مدلینگ بیشتر در قالب غیررسمی و در ارتباط با سینما بود و هنوز به‌عنوان یک صنعت مستقل شناخته نمی‌شد.

تأثیر مهاجرت و ارتباط با غرب

یکی از عوامل کلیدی در آغاز تحولات مدلینگ در کشورهای عربی، مهاجرت و ارتباط با غرب بود. جوانان عربی که برای تحصیل یا کار به اروپا و آمریکا می‌رفتند، با صنعت مد جهانی آشنا می‌شدند و برخی از آنان به‌ عنوان مدل در خارج از مرزهای خود فعالیت می‌کردند. بازگشت این افراد به کشورهای عربی باعث انتقال تجربه‌ها و تغییر نگرش‌ها شد.

برای مثال، در دهه ۱۹۸۰ میلادی، حضور طراحان مد لبنانی مانند ایلی صعب (Elie Saab) در صحنه بین‌المللی، توجهات را به سمت جهان عرب جلب کرد. مدل‌هایی که با برندهای این طراحان همکاری می‌کردند، اولین نمایندگان غیررسمی مدلینگ عربی در سطح جهانی محسوب می‌شدند.

رسانه‌های عربی و آغاز رسمیت مدلینگ

با ظهور ماهواره و شبکه‌های تلویزیونی عربی در دهه ۱۹۹۰، مدلینگ آرام‌ آرام از سایه بیرون آمد. شبکه‌هایی مانند MBC و Rotana با پخش ویدئوهای موسیقی و تبلیغات، اولین فرصت‌ها برای دیده شدن مدل‌ها را فراهم کردند. در این زمان، تبلیغات لوازم آرایشی، نوشیدنی‌ها و پوشاک با حضور مدل‌های عربی به یکی از نشانه‌های تغییر فرهنگی تبدیل شد.

اما هنوز هم مدلینگ با مقاومت‌های فرهنگی و اجتماعی مواجه بود. بسیاری از خانواده‌ها فعالیت دخترانشان در عرصه مدلینگ را نمی‌پذیرفتند و رسانه‌ها نیز گاه به انتقاد از غربی‌ سازی فرهنگ عربی می‌پرداختند. با این وجود، بذر تحولات در همین دوره کاشته شد و زمینه برای رشد سریع‌تر در دهه‌های بعد فراهم گردید.

ورود امارات به صحنه: نقطه عطف تحول

دهه ۲۰۰۰ میلادی نقطه عطف مهمی در تاریخ مدلینگ جهان عرب بود. با رشد اقتصادی سریع و تبدیل دبی به قطب تجاری و گردشگری خاورمیانه، امارات متحده عربی به مرکز برگزاری نمایشگاه‌ها و هفته‌های مد تبدیل شد. حضور برندهای جهانی مانند Chanel، Dior و Gucci در این کشور، فرصتی بی‌نظیر برای مدل‌های عرب ایجاد کرد تا در کنار مدل‌های بین‌المللی به فعالیت بپردازند. به این ترتیب، مدلینگ از یک فعالیت محدود در لبنان و مصر، به صنعتی در حال رشد در کل منطقه عربی تبدیل شد. دبی به سکویی برای معرفی مدل‌های عربی به جهان بدل گشت و بسیاری از آژانس‌های مدلینگ بین‌المللی شعبه‌های خود را در این کشور افتتاح کردند.

چالش‌های فرهنگی و مذهبی در تحولات مدلینگ در کشورهای عربی

تقابل سنت و مدرنیته

مدلینگ در کشورهای عربی همواره در تقاطع میان سنت‌های فرهنگی مذهبی و نیازهای مدرن جامعه قرار داشته است. در بسیاری از جوامع عربی، پوشش و ظاهر افراد تنها یک انتخاب شخصی نیست، بلکه بخشی از هویت جمعی و ارزش‌های دینی محسوب می‌شود. بنابراین ورود مدلینگ، که ذاتاً با نمایش بدن، لباس و زیبایی گره خورده است، از همان ابتدا با نوعی مقاومت اجتماعی همراه بود.

برای مثال، در کشورهایی مانند عربستان سعودی و یمن، نمایش عمومی زنان با پوشش‌های غیرسنتی تا مدت‌ها ممنوع یا به‌ شدت محدود بود. حتی در تبلیغات تلویزیونی، اغلب از تصاویر نمادین یا مدل‌های خارجی استفاده می‌شد تا حساسیت‌ها برانگیخته نشود. در مقابل، کشورهایی مانند لبنان یا مراکش فضای بازتری برای مد و مدلینگ داشتند، هرچند آن‌ها هم گاه با انتقادات گروه‌های محافظه‌کار مواجه می‌شدند.

محدودیت‌های مذهبی و تفاسیر متفاوت

اسلام به‌ عنوان دین غالب در کشورهای عربی، تأثیر مستقیمی بر رویکرد جامعه نسبت به مدلینگ داشته است. با این حال، تفاسیر مذهبی در مناطق مختلف متفاوت است. برخی فقها، حضور زنان در عرصه مدلینگ را مخالف عفت عمومی دانسته‌اند، در حالی که دیگران با رعایت چارچوب‌های پوشش و اخلاق، آن را مجاز می‌دانند.

این اختلاف دیدگاه‌ها باعث شده که قوانین و مقررات در کشورهای عربی بسیار متنوع باشد. در کشوری مانند عربستان تا همین یک دهه پیش، برگزاری نمایش‌های مد مختص زنان و پشت درهای بسته انجام می‌شد. اما در دبی یا بیروت، همان زمان فشن‌ شوهای بین‌المللی با حضور خبرنگاران جهانی برگزار می‌شد.

فشارهای اجتماعی بر مدل‌ها

یکی از چالش‌های جدی برای مدل‌های عرب، فشارهای اجتماعی و خانوادگی است. بسیاری از خانواده‌های سنتی فعالیت در مدلینگ را شغلی مناسب و قابل احترام نمی‌دانند. این موضوع به‌ ویژه برای زنان شدت بیشتری دارد. در برخی موارد، مدل‌ها حتی مجبور به فعالیت پنهانی یا مهاجرت به کشورهای آزادتر شده‌اند تا بتوانند حرفه خود را دنبال کنند.

نمونه بارز این مسئله در مصر دیده شد؛ جایی که برخی مدل‌های جوان پس از انتشار تصاویرشان در شبکه‌های اجتماعی با انتقادات تند یا حتی پیگرد قانونی مواجه شدند. در مقابل، در لبنان و امارات، فضا برای فعالیت آزادتر است و همین تفاوت، مسیر مدلینگ را در جهان عرب به‌شدت نابرابر کرده است.

چالش هویت فرهنگی

یکی دیگر از مسائل مهم، چالش هویت فرهنگی در مدلینگ عربی است. بسیاری از منتقدان بر این باورند که ورود مدلینگ به کشورهای عربی با تقلید مستقیم از غرب همراه بوده و این امر منجر به از بین رفتن هویت فرهنگی بومی می‌شود. از دیدگاه آن‌ها، استفاده از مدل‌های خارجی و ترویج معیارهای غربی زیبایی، ارزش‌های محلی را به حاشیه می‌راند.

در برابر این نگاه، برخی طراحان مد و مدل‌های عربی تلاش کرده‌اند تا مدلینگ را با هویت فرهنگی خود سازگار کنند. برای مثال، برگزاری فشن‌ شوهایی با محوریت عبایه و حجاب در عربستان و امارات، نمونه‌ای از این تلاش‌هاست. چنین رویدادهایی نه‌ تنها نشان‌ دهنده احترام به سنت‌ها هستند، بلکه نشان می‌دهند مدلینگ می‌تواند با ارزش‌های فرهنگی عربی هم‌ زیستی داشته باشد.

رسانه‌ها و بازتاب چالش‌ها

رسانه‌ها در جهان عرب نقشی دوگانه در این مسیر ایفا کرده‌اند. از یک‌سو، رسانه‌های مدرن مانند Vogue Arabia و شبکه‌های اجتماعی فضایی برای دیده‌شدن مدل‌های عربی و شکستن تابوها فراهم کردند. از سوی دیگر، رسانه‌های سنتی یا محافظه‌ کار همچنان مدلینگ را با برچسب غربی‌ سازی و تضعیف ارزش‌ها مورد انتقاد قرار می‌دهند.

این تضاد رسانه‌ای باعث شده که مدلینگ در جهان عرب همواره موضوعی بحث‌ برانگیز باشد؛ موضوعی که برای برخی نماد آزادی و پیشرفت است و برای برخی دیگر نشانه‌ای از تهدید فرهنگی.

آینده مدلینگ در کشورهای عربی

رشد پایدار و جهانی شدن

صنعت مدلینگ در کشورهای عربی در دو دهه اخیر رشدی چشمگیر داشته و انتظار می‌رود این روند در سال‌های آینده نیز ادامه یابد. با توجه به افزایش سرمایه‌ گذاری برندهای بین‌المللی، حضور پررنگ مدل‌های عربی در سطح جهانی و توسعه زیرساخت‌های رسانه‌ای، مدلینگ عربی از یک فعالیت محدود محلی، به یک صنعت اقتصادی و فرهنگی مهم تبدیل شده است.

پیش‌ بینی می‌شود که شهرهایی مانند دبی، بیروت و ریاض همچنان قطب‌های اصلی این صنعت باقی بمانند و نقش محوری در معرفی مدل‌ها، طراحان و برندهای عربی به جهان ایفا کنند. همچنین، با رشد گردشگری و میزبانی رویدادهای بین‌المللی، مدلینگ می‌تواند به یکی از محرک‌های اقتصادی منطقه تبدیل شود و فرصت‌های شغلی گسترده‌ای برای جوانان ایجاد کند.

فناوری‌های نوین و تغییرات دیجیتال

یکی از مهمترین عوامل شکل‌ دهنده آینده مدلینگ عربی، پیشرفت‌های فناوری است. مدل‌های دیجیتال، واقعیت افزوده، و متاورس، افق‌های جدیدی برای ارائه خلاقیت در صنعت مد و تبلیغات باز کرده‌اند. مدلینگ دیگر محدود به صحنه‌های فیزیکی و فشن‌ شوها نیست؛ بلکه مدل‌ها می‌توانند به‌ صورت مجازی در کمپین‌های جهانی حضور پیدا کنند.

از سوی دیگر، مجلات مد و سبک زندگی مانند Sayidaty و بعدها Vogue Arabia جایگاه مهمی در گسترش فرهنگ مدلینگ پیدا کردند. صفحات این مجلات به معرفی مدل‌ها، برندها و ترندهای جهانی اختصاص داشت و مخاطبان عرب برای اولین بار به‌ صورت مستقیم با مفهوم مدل حرفه‌ای آشنا شدند.

استخدام مدلینگ در ایران

استخدام مدلینگ در ایران در آژانس پرتو فرصتی منحصر به‌ فرد برای علاقه‌مندان به دنیای مد و تبلیغات فراهم می‌کند. این آژانس با بهره‌گیری از تیم حرفه‌ای، آموزش‌های تخصصی و شبکه گسترده همکاری با برندها و پروژه‌های تبلیغاتی، زمینه‌ای امن و حرفه‌ای برای مدل‌های تازه‌ کار و باتجربه ایجاد کرده است. علاقه‌مندان می‌توانند با شرکت در مراحل انتخاب و تست‌های تخصصی، شانس خود را برای حضور در کمپین‌های تبلیغاتی، فشن‌ شوها و پروژه‌های حرفه‌ای افزایش دهند و مسیر حرفه‌ای خود در صنعت مدلینگ ایران را با حمایت و هدایت آژانس پرتو آغاز کنند.

سخن آخر

تحولات مدلینگ در کشورهای عربی، داستانی از تغییر، نوآوری و تابوشکنی است. از نخستین فعالیت‌های محدود در لبنان و مصر تا حضور مدل‌های عرب در فشن‌ شوهای پاریس و میلان، این مسیر نشان‌ دهنده پیوند عمیق میان فرهنگ، اقتصاد و رسانه است. رسانه‌ها، برندها، مدل‌ها و آژانس‌ها همه در کنار هم نقش مؤثری در شکل‌دهی به این صنعت داشته‌اند و اکنون مدلینگ عربی نه‌تنها یک پدیده منطقه‌ای، بلکه یک بازیگر معتبر در صنعت مد جهانی محسوب می‌شود.

چشم‌ انداز آینده نیز روشن است: با ترکیب فناوری‌های نوین، رشد شبکه‌های اجتماعی، سرمایه‌ گذاری برندها و تغییر نگرش‌های اجتماعی، مدلینگ در جهان عرب به صنعتی پایدار، متنوع و خلاقانه تبدیل خواهد شد. این تحولات نشان می‌دهند که مدلینگ می‌تواند همزمان با احترام به ارزش‌های فرهنگی و مذهبی، فرصتی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در منطقه فراهم آورد.

در نهایت، مدلینگ در کشورهای عربی فراتر از نمایش زیبایی و لباس است؛ این صنعت، آینه‌ای از تغییرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است که آینده‌ای درخشان و پرامید را برای جوانان و استعدادهای نوظهور این منطقه نوید می‌دهد.